دانشگاه در افق اندیشه های مزاری
مزاری در عصری می زیست که گفتمان مسلط جامعه جنگ بود و منطق زمان ایجاب می کرد که وی به عنوان رهبر یک ملت به میدان جنگ و پیروزی در آن میدان بیندیشد؛ زیرا در آن روزگار، قدرت نظامی نقش تعیین کننده داشت و قضاوت نهایی نیز از آن تفنگ، گلوله و باروت بود؛ اما مزاری نه تنها در پی بزرگداشت از جنگ نبود بلکه همواره اصرار می ورزید که« جنگ راه حل نیست»(مرکزفرهنگی نویسندگان افغانستان، 1373، ص 116)[1]. سخنرانی مزاری هنگام بازگشایی دانشگاه کابل فانوسی را به دست ما می دهد که ذریعه آن می توان در افق فکری او پی برد. ازین سخنرانی بر می آید که مزاری علاوه بر میدان جنگ به میدان دانشگاه نیز می اندیشید و حتا حیات ی و فرهنگی جامعه را در گرو دانشگاه و فرهنگ می دانست، چنانچه در بخش از سخنانش درین مراسم آمده است «اگر فرهنگ و دانشگاه در بین یک مردم به سقوط مواجه شود حیات آن مردم در خطر و نابودی است»[2]
اصرار مزاری به دانشگاه و نیروی دانشگاهی از یک سو ژرفای اندیشه او را نسبت به آینده نگری نشان میدهد و از سوی دیگر نماد درک عمیق و جامعه شناسانه اش از مسائل افغانستان می باشد که وی به صورت دقیق آن ها را شناسایی و مورد بازنگری قرار داده بود. این سخن مزاری «من معتقدم چنان خساره ی انقلاب و مردم ما، از تعطیلی دانشگاه و بسته شدن دانشگاه دیده که هیچ خسارت دیگری برابر آن نیست»[3]؛ مبین شناخت روشن او از آسیب های اجتماعی و تبعات ناشی از بسته شدن دانشگاه می باشد.
به نظر می رسد که مزاری دانش دانشگاهی را نه تنها فارغ از صحنه های واقعیت ندانسته بلکه آن را در پیوند نزدیک به جامعه و نیازهای اجتماعی قرار داد. به بیان دیگر نوع نگاه مزاری نسبت به دانشگاه نگاه« مردم مدارانه» بود؛ یعنی او باور داشت که دانش دانشگاهی باید در خدمت نیاز های جامعه سوق داده شود و به حل مسائل بنیادین اجتماعی و واقعیات روزمره یاری رساند. این بخش از سخن مزاری که« من معتقدم سرنوشت هر کشور بستگی دارد به دانشگاه اش، اگر رهبران و مسؤلین این کار را نکرد وظیفه ملی و اسلامی شما اساتید(دانشگاه) است که برنجات مملکت و کشور اقدام کنید»[4]. نمونه از نگاه «مردم مدارانه» مزاری نسبت به دانشگاه و نیروی دانشگاهی می باشد و در ضمن پنجره ی دیگر از قامتِ اندیشه وی را می گشاید که به وسیله آن سیمای رهایی بخش نهاد دانشگاه را نمایان می شود.
با توجه به نگاه مزاری نسبت به دانشگاه، درین جا یاد آوری دو رسالت مهم نسل دانشگاهی لازم می بینم؛ اول اینکه نسل دانشگاهی ما جسارت اراده به دانستن مسائل جامعه خود شان را داشته باشد و دانش دانشگاه را صرفا محدود به نهاد دانشگاه و صنف های درس نکند بلکه مسائل علمی را با واقعیت های اجتماعی و زندگی روزمره پیوند دهند. به تعبیر دیگر رسالت این نسل است که علاوه بر اندیشیدن در ساحت نااندیشیده ها، مسائل و چالش های عمده ی جامعه شان را مورد باز اندیشی قرار داده و راه حل علمی را پیشکش نماید. زیرا برگ برنده در دستان نیروی دانشگاهی بوده و قدرت تغییر جامعه را دارد؛ چنانچه مزاری در خطاب به استادان دانشگاه گفت: «حرف شما ( اساتید) از هر نوع سلاح در دنیا قوی تر است».[5] دوم، نسل دانشگاهی ما رسالت« رهایی بخشی» را دارد رهایی ازجبر زمان، رهایی از بنیادگرایی و دگم اندیشی و. زیرا دانش دانشگاهی به ویژه دانش علوم انسانی پادزهر هر نوع بنیادگرایی و جزم اندیشی است و قابلیت زیادی در نجات مردم از قید افراطیت را دارد. به تعبیر مزاری« از دانشگاه کسی می ترسد که او درین مملکت خیانت کرده و یا خیانت می کند»[6]. یکی از رازهای که امروزه در کشور ما دانشگاه به میدان ت مبدل شده و دگم اندیشان درب آن را به نام توسعه متوازن بر روی جوانان می بندند؛ در همین سخن مزاری نهفته است.
ازین جستار نتیجه گرفته می شود که در قامت اندیشه مزاری پیوند نزدیک میان حیات فرهنگی و ی جامعه با دانشگاه وجود دارد؛ دانشگاه به مثابه یک نهاد علمی، نقش برجسته در شناسایی و حل مسایل بنیادین جامعه داشته و زمینه رهایی افراد را از قید استبداد زمان فراهم می سازد.
[1] . مرکز فرهنگی نویسندگان افغانستان. (1373). احیای هویت( مجموعه سخنرانی های رهبر شهید). انتشارات سراج.
[2] . سخنرانی شهید مزاری، هنگام بازگشایی دانشگاه کابل، 8 ثور 1372.
[3] . سخنرانی شهید مزاری، هنگام بازگشایی دانشگاه کابل، 8 ثور 1372.
[4] . سخنرانی شهید مزاری، هنگام بازگشایی دانشگاه کابل، 8 ثور 1372.
[5] . سخنرانی شهید مزاری، هنگام بازگشایی دانشگاه کابل، 8 ثور 1372.
[6] . سخنرانی شهید مزاری، هنگام بازگشایی دانشگاه کابل، 8 ثور 1372.
دانشگاه ,مزاری ,جامعه ,دانشگاهی ,سخنرانی ,هنگام ,هنگام بازگشایی ,بازگشایی دانشگاه ,مزاری، هنگام ,سخنرانی شهید ,دانشگاه کابل، ,هنگام بازگشایی د منبع
درباره این سایت